Gösteri Sanatları Ekonomik Verimlilik Bakımından İnşaat Sektörünü 4'e Katlar

"Katma değer" kavramının ülke ekonomisi için ne kadar önemli olduğu sıklıkla vurgulanır. Bu yazıda katma değer kavramına, kültür ekonomisinin önemli faaliyet alanlarından biri olan "gösteri sanatları" ile Türkiye'de gereğinden fazla pompalanan ve ekonomik gelişmenin lokomotifi olarak gösterilen inşaat sektörü bağlamında eğilmek istiyorum.

Öncelikle katma değerin ne olduğuna bir bakalım. Herhangi bir sektörün katma değeri, kabaca o sektörde üretilen ürünlerin satış değerinden bu üretimde kullanılan girdilerin maliyetleri çıkarılarak hesaplanabilir. Yani bir sektörün katma değeri o sektörün ürettiği net değerdir, ülke ekonomisine net katkısıdır.

Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK'in en güncel verilerine göre 2013 yılında inşaat sektörü 33 milyar TL katma değer üretti. Gösteri sanatlarının aynı yıl ürettiği katma değer ise 534 milyon TL. Böyle bakınca inşaatın yanında gösteri sanatlarının esamesi bile okunmaz, ülkeye pek de bir katkısı var sayılmaz. Zaten “büyüklerimiz” tam da böyle bakıyor olacak ki ulusal ekonomi politikaları çerçevesinde inşaat sektörünün katkıları yere göğe koyulamazken gösteri sanatlarının da içinde bulunduğu kültürel sektörlerin adı bile geçmiyor çoğu zaman. Fakat aslında bu ham verilere bakarak bir değerlendirme yapmak çok yanıltıcı. Çünkü gösteri sanatları alanında üretilen 534 milyon TL katma değer 798 milyon TL değerinde bir ciro içinde üretilmiş. Yani bu sektörde kazanılan her bir birim ciro içinde %67 gibi büyük bir oran ülke ekonomisine katılan net değer. İnşaat sektöründe ise bu oran yalnızca %15. Yani inşaat sektörü 33 milyar TL katma değeri üretebilmek için toplam 214 milyar TL ciro yapmış. Başka bir deyişle, gösteri sanatları alanında ciro 100 birim arttığında bunun 67 TL'si ülke ekonomisine katma değer olarak fayda sağlıyor, inşaat sektöründe ciro 100 TL arttığında ise bu cironun ülke ekonomisine kattığı değer 15 TL.

Rakamlar gösteriyor ki, bu ülkede gösteri sanatları alanı inşaat sektörünün çeyreği kadar ciro üretir büyüklüğe gelse, üreteceği katma değer inşaat sektöründe üretilen katma değeri geçecek. Gösteri sanatlarının bir ekonomik alan olarak o derece büyümesi elbette ki bir hayal ama burada dikkat çekmeye çalıştığım şey gösteri sanatları alanının inşaat sektöründen 4 misli daha verimli bir sektör oluşu. İnşaat sektörünün ekonomik büyümenin lokomotifi gibi görünmesi aslında verimli bir sektör oluşundan değil çapı büyük bir sektör oluşundan kaynaklanıyor. Yani özellikle desteklenmesini, pamuklara sarılıp sarmalanmasını gerektirecek bir durum yok. Oysa, ham verilere bakıldığında hali hazırdaki çapı küçük olduğu için ekonomik potansiyeli fark edilemeyen gösteri sanatları alanına, cirosunu büyütme yönünde verilecek her destek katma değer anlamında çok daha fazla geri dönüşle sonuçlanacaktır.